Open source – innovatie als filosofie
Software met vrij toegankelijke broncode leidt tot het ontstaan van steeds meer nieuwe IT-systemen en bedrijfsmodellen. Bedrijven hebben te maken met de digitaliseringstrend ‘open source’.
Open source is een van de meest indrukwekkende ontwikkelingen in de geschiedenis van de digitalisering. Meer dan twee decennia geleden bedacht en in de beginjaren door velen bespot, inmiddels staat deze term nu voor een van de meest succesvolle methoden in de wereldwijde softwareontwikkeling. Een innovatiefilosofie die vooral wordt gekenmerkt door transparantie, samenwerking en het recht voor iedereen om de broncode van software vrijwel zonder beperkingen te gebruiken, te verspreiden en te wijzigen. Hoe belangrijk open source is voor de ontwikkeling van digitalisering blijkt uit het feit dat veel belangrijke IT-infrastructuren bij overheden en bedrijven gebaseerd zijn op open source-componenten. Open source wordt ook gebruikt in bekende toepassingen zoals de programmeertalen Java en Python, de besturingssystemen Linux en Android, de webbrowser Firefox en de berichtendienst Signal.
Uit eigen beweging
Terwijl de grote, voornamelijk Amerikaanse, techbedrijven het belang van deze ontwikkelings- en distributiemethode al lang hebben ingezien en de voordelen ervan hebben benut, vinden andere bedrijven het vaak nog moeilijk om actief gebruik te maken van het potentieel van open source bij de ontwikkeling van software-innovaties. Het primaire voordeel voor bedrijven als gebruikers van open source software is de mogelijkheid om snel interessante nieuwe codecomponenten en toepassingen te introduceren zonder grote initiële investeringen of licentieovereenkomsten. Bovendien helpt het actief ontwikkelen, verfijnen en ‘doneren’ van openbroncode bij het vaststellen van IT-standaarden die uiteindelijk kunnen leiden tot lagere ontwikkelings- en onderhoudskosten. Dit helpt deelnemende bedrijven een marktaandeel te genereren en nieuwe bedrijfsmodellen tot stand te brengen.
Natuurlijk hangt succes in dat laatste af van de vraag of bedrijven zich bewust zijn van de fundamentele filosofie van open source: programmeurs hebben een intrinsieke motivatie - vaak gebaseerd op waarneembare (toekomstige) toegevoegde waarde - om open source projecten te starten of deel te nemen aan lopende activiteiten. Creatieve programmeurs die de gecreëerde tools onderhouden en verfijnen doen dat niet in de eerste plaats voor het geld, maar voor de voldoening om iets nieuws te creëren en deel uit te maken van een betekenisvolle gemeenschap.
Het primaire voordeel voor bedrijven als gebruikers van open source software is de mogelijkheid om snel interessante nieuwe codecomponenten en toepassingen te introduceren zonder grote initiële investeringen of licentieovereenkomsten. Bovendien helpt het actief ontwikkelen, verfijnen en ‘doneren’ van openbroncode bij het vaststellen van IT-standaarden die uiteindelijk kunnen leiden tot lagere ontwikkelings- en onderhoudskosten.
De open source beweging heeft een enorme impuls gekregen door krachtige platforms die het voor veel programmeurs en betrokkenen veel gemakkelijker maken om samen te werken aan projecten. Het bekendste en meest succesvolle platform wereldwijd is GitHub, dat momenteel meer dan 200 miljoen repositories (opslagplaatsen voor open source projecten) en meer dan 73 miljoen programmeurs telt. Het gebruikt TensorFlow of Kubernetes om bijvoorbeeld fundamentele toekomstige technologieën voor AI-toepassingen en cloud computing te hosten. Tegelijkertijd is GitHub ook een podium voor programmeurs, waardoor ze erkenning kunnen krijgen van de gemeenschap en in contact kunnen komen met bedrijven. GitHub laat duidelijk zien welke verwachtingen en monetaire waarden verbonden zijn aan open source. Softwaregigant Microsoft kocht de start-up in 2018 voor 7,5 miljard dollar, toen GitHub net tien jaar oud was.
Open source projecten worden vaak gefinancierd door stichtingen en verenigingen zonder winstoogmerk, zoals de Cloud Native Computing Foundation, de Eclipse Foundation en de Apache Software Foundation. Deze organisaties worden ook gesteund door veel grote bedrijven, zoals AWS, Microsoft, Google, Apple, SAP, IBM, Bosch, Daimler of Siemens. Naast financiële steun bieden deze stichtingen en verenigingen de mogelijkheid om samen te werken tussen bedrijven en de ontwikkeling van relevante tools en standaarden vorm te geven. Dankzij de Open Logistics Foundation - die eind 2021 door Dachser en andere logistieke dienstverleners werd opgericht en openstaat voor alle bedrijven - wil de Europese logistieke sector nu ook actief gebruik maken van open source voor verdere ontwikkeling.
Een filosofie met potentie
Zoals elk innovatieproject zijn ook open source projecten geen gegarandeerd succes en gaan ze gepaard met tal van uitdagingen. De fundamentele basis voor alle projecten is het kiezen van de juiste gebruikerslicentie die zowel aan de eisen van bedrijven voldoet als door de programmeursgemeenschap wordt geaccepteerd. Er zijn beproefde wereldwijde standaarden hiervoor, zoals Apache v2, GNU en MIT, maar het is belangrijk om het wettelijke kader te begrijpen en het goed te gebruiken. Het is ook belangrijk om creatieve ontwikkelaars en betrokkenen enthousiast te maken voor een project en ervoor te zorgen dat zij zich er op lange termijn voor inzetten. Als bedrijven ook hierin slagen, hebben ze twee zeer belangrijke stappen gezet op weg naar een succesvol open source project.
In de toekomst zullen wereldwijde informatiesystemen steeds vaker beïnvloed worden door open source. Zo heeft de Europese Commissie eind 2021 aangekondigd dat zij al haar software in open source beschikbaar zal stellen in een centrale databank voor algemeen gebruik en ontwikkeling. Deze onomkeerbare trend naar vrije en open softwareontwikkeling zal ook gevolgen hebben voor de supply chains van alle industriële sectoren. Iedereen die betrokken is bij de logistieke keten moet daarom het potentieel en de uitdagingen van deze krachtige methode onderzoeken en, indien mogelijk, actief deelnemen aan het vormgeven van deze digitale toekomst.
Lees hier het interview met DACHSER CEO Burkhard Eling en CDO Stefan Hohm over de achtergrond en doelstelling achter het Open Source initiatief, dat gericht is op meer digitalisering en standaardisering, en over de beperkingen ervan.