H₂-pionier in de praktijk
Op de vestiging van DACHSER in Maagdenburg wordt al meer dan anderhalf jaar gebruik gemaakt van een zware waterstoftruck. De truck heeft geen enkele lokale uitstoot en bewijst elke dag in een tweeploegendienst dat hij geschikt is voor regelmatig gebruik in korte- en langeafstandtransporten.
Er is niet veel ruimte bij laad- en losdock 11. Links staat een oplegger geparkeerd, rechts een wissellaadbak. Maar nauwkeurig achteruit manoeuvreren met een drieassig voertuig is geen probleem voor Stefan Heinze. Het hoort allemaal bij de dagelijkse routine in een logistiek centrum. De chauffeur heeft dit al ontelbare keren gedaan. Net als zijn collega's, die de hele dag hun trucks in en uit de transitterminal van het logistieke centrum van DACHSER in Maagdenburg rijden, vaak één per minuut. Maar er is hier wel een verschil met de gebruikelijke gang van zaken: Heinze's truck maakt nauwelijks geluid; het enige dat je hoort als hij achteruit rijdt is het waarschuwingssignaal.
De vrachtwagen-aanhangercombinatie weegt 27 ton en ziet eruit als een gewoon DACHSER-voertuig met zijn donkerblauwe cabine en geel-blauwe laadbak. Maar een sticker op de zijkant laat een belangrijk verschil zien: er staat ‘h2truck’ op, omringd door de logo's van de financierings- en ontwikkelingspartners. De ‘H’ staat voor waterstof, wat komt van het Griekse ‘hydro’ + ‘genen’, wat ‘watervormend’ betekent.
Heinze is een van de drie chauffeurs van de Hyundai XCIENT Fuel Cell: de eerste in serie geproduceerde zware vrachtwagen met een waterstof-brandstofcelaandrijving, die DACHSER heeft geïntegreerd in de reguliere activiteiten in het hart van de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt. Overdag legt de truck meer dan 180 kilometer af voor distributietaken. ’s Nachts vervoert hij een geladen trailer met levensmiddelen, wat een totale combinatie van 42 ton vormt voor de heen- en terugreis tussen Maagdenburg en Berlijn-Schönefeld. Per dienst rijdt de truck zo’n 290 kilometer.
Veel mogelijkheden voor CO2-besparing
De ‘Grote jongen’, zoals de chauffeurs de waterstoftruck liefkozend noemen, is eigenlijk een elektrisch voertuig dat zijn energie uit twee brandstofcellen haalt. Met behulp van een elektrochemische reactie van waterstof en zuurstof genereren deze cellen de elektriciteit voor een elektrische motor van 350 kilowatt (ongeveer 480 pk).
“Als onderdeel van onze klimaatbeschermingsstrategie zijn we zeer geïnteresseerd in het onderzoeken van alternatieve aandrijfsystemen en brandstoffen. We willen de ontwikkeling ervan actief ondersteunen,” zegt Alexander Tonn, Chief Operating Officer (COO) Road Logistics bij DACHSER. “We zien mogelijkheden in de waterstof-brandstofceltechnologie. Het is een belangrijke stap voor ons om deze technologie in de dagelijkse praktijk te kunnen testen.”
Door het nastreven van een langetermijnstrategie voor klimaatbescherming en door te focussen op efficiëntie, innovatie en gedeelde verantwoordelijkheid, baant DACHSER samen met zijn klanten en partners de weg voor duurzame logistiek. De logistieke dienstverlener begon in 2018 met de inzet van elektrische voertuigen; bijvoorbeeld als onderdeel van zijn duurzame DACHSER Emission- Free Delivery concept voor de binnenstad. DACHSER breidt ook voortdurend zijn wagenpark uit met voertuigen met alternatieve aandrijfsystemen, vooral in het langeafstandssegment.
De kans deed zich vorig jaar voor toen een waterstoftankstation in gebruik werd genomen in de buurt van DACHSER's logistieke centrum in Maagdenburg, vlakbij de A2. Christian Schäckel, hoofd van de vestiging, zag dit als een kans: “Het past heel goed bij de duurzaamheidsstrategie van DACHSER,” dacht hij bij zichzelf, en hij begon meteen met wagenparkbeheerder Jens Horstmann de mogelijkheid van een test op locatie te onderzoeken. Vrijwel tegelijkertijd lanceerde Hyundai de XCIENT Fuel Cell, de eerste zware truck met waterstof-brandstofceltechnologie. DACHSER maakte van deze gelegenheid gebruik om zijn eigen praktijktest te starten over een periode van acht jaar. De krachten werden gebundeld met H2 Green Power & Logistics GmbH en het verhuurbedrijf H2 Delivery Truck Pool GmbH & Co KG. De officiële startdatum was 2 mei 2023.
Een slimmere manier om te rijden en te tanken
“In het begin is het wennen”, zegt Heinze. “Rijden met een waterstoftruck vereist een andere aanpak dan rijden met een diesel. Het vermogen wordt veel directer overgebracht, met veel kracht van de elektromotor, dus je moet voorzichtig zijn met accelereren om te voorkomen dat de wielen doordraaien bij het wegrijden. En dan moet je natuurlijk de waterstoftank in de gaten houden, en weten waar het volgende tankstation is, en zelfs of er waterstof van 350 of 700 bar beschikbaar is, want dat is nog niet gestandaardiseerd. Met een lege tank langs de weg komen te staan zou verschrikkelijk zijn. Waterstof neem je tenslotte niet mee in een jerrycan.”
Terwijl Europa's oplaadinfrastructuur voor elektrische vrachtwagens zeker nog sterk moet worden uitgebreid, staat het bevoorradingsnetwerk voor groene waterstof nog in de kinderschoenen. Er zijn momenteel nauwelijks tankstations voor vrachtwagens en er is heel weinig ‘groene’ waterstof beschikbaar. Volgens de online database H2stations.org waren er eind 2023 265 waterstoftankstations in Europa; daarvan kan ongeveer 40 procent zowel auto's als vrachtwagens bedienen. Dit betekent ook dat waterstofaandrijflijnen nog niet economisch rendabel zijn, vooral omdat de aanschafkosten zelfs aanzienlijk hoger zijn dan die van elektrische voertuigen. Om de deur open te houden voor de waterstofroute, in lijn met zijn klimaatbescherming, financiert DACHSER het H₂-pilotvoertuig in Maagdenburg als onderdeel van zijn onderzoeks- en innovatieactiviteiten.
Maar voorlopig is het geen optie om te ver weg te gaan van de paar afgelegen waterstoftankstations die al operationeel zijn. “Voor onze pilot kozen we routes die voldoende tankstations hadden,” legt wagenparkbeheerder Horstmann uit. “De waterstoftankstations in Maagdenburg en Berlijn-Schönefeld zorgen ervoor dat we onze ploegendiensten kunnen blijven uitvoeren. Maar als de tankstations ooit met bevoorradingsproblemen te maken krijgen, hebben wij ook een probleem. Gelukkig gebeurt dat maar heel zelden.”
31 kilo waterstofgas
Heinze rijdt naar het waterstoftankstation voordat hij naar klanten gaat. Hier hoef je niet in de rij te staan. Achter de cabine bevinden zich zeven waterstoftanks die moeten worden bijgevuld met gasvormig waterstof met een druk van 350 bar. Omdat auto's op waterstof tanken bij een druk van 700 bar, is er geen verwarring bij het tankstation. “Het is net zo eenvoudig en rechttoe rechtaan als een normale dieselpomp,” zegt Heinze terwijl hij de brandstofslang aansluit op de tankkoppeling. “De zeven tanks zijn meestal in ongeveer 20 minuten gevuld, maar bij zeer lage temperaturen duurt het iets langer.” De waterstoftruck heeft een inhoud van 31 kilogram waterstofgas en verbruikt gemiddeld ongeveer 7 kilogram gas per 100 kilometer; 1 kilogram waterstof kost tussen de 10 en 15 euro.
Veel vragen - veel verrassende antwoorden
Tijdens zijn rit beantwoordt Heinze meerdere malen vragen van klanten over zijn bijzondere truck: Hoe is het om de truck te besturen? Is hij gevaarlijk? Waarom is DACHSER betrokken bij dit onderwerp? Heinze legt het allemaal graag uit: “Nee, hij is niet gevaarlijker dan elke andere truck. Bij een botsing wordt de waterstof gewoon ontlucht via vooraf bepaalde breekpunten. De tanks bevatten gas, geen vloeistof, en in plaats van uitlaatgassen stoot de truck gedestilleerd water uit. Over het algemeen is het rijden veel stiller, meer ontspannen en er zijn minder trillingen; al met al ideaal voor stedelijke lage-emissiezones. Dit zou echt een goed begin kunnen zijn van een emissievrije toekomst.”
“Stefan, René en Dirk, onze drie waterstoftruckchauffeurs, zijn gepassioneerd door de nieuwe technologie. Ze willen een pioniersrol spelen in de toekomst van duurzaam transport en ze zijn dolenthousiast over de ervaring van het rijden op een compleet nieuwe manier,” zegt Horstmann. Maar hij weet ook dat veel andere chauffeurs nog steeds sceptisch zijn over de nieuwe technologie. “Er is altijd veel respect voor het onbekende,” zegt hij. “Om mensen te overtuigen, heb je positieve ervaringen nodig die direct uit het dagelijks rijden komen. Theorie alleen is niet genoeg.”
En dus is de proef met de waterstoftruck een allesomvattend project voor Horstmann en zijn team: “Nu moet de technologie zich in de praktijk bewijzen, ja, maar tegelijkertijd kijken we ook kritisch naar de acceptatie door chauffeurs en klanten.” Een biologische sapproducent, een klant van DACHSER in Maagdenburg, was meteen enthousiast over de klimaatvriendelijke vervoersmethode. “We werden gevraagd om producten voor festivals van het bedrijf exclusief met de nieuwe truck af te leveren,” vertelt Horstmann. “Er verschenen meteen foto's en video's op Instagram en TikTok.”